Dostępność architektoniczna to kluczowy element, który umożliwia wszystkim korzystanie z przestrzeni publicznych. Obejmuje ona nie tylko fizyczne ułatwienia, takie jak windy czy szerokie drzwi. To także solidarność społeczna. O czym dokładnie mówimy? Jakie mamy prawa w tym zakresie?
Czym jest dostępność architektoniczna?
Dostępność architektoniczna to cecha budynku lub przestrzeni, która umożliwia korzystanie z niej przez wszystkie osoby.
Dostępny budynek (lub przestrzeń) jest zaprojektowany i wybudowany w taki sposób, aby każdy mógł z niego korzystać w sposób bezpieczny i samodzielny. Oznacza to, że budynek musi mieć odpowiednie podjazdy, windy, szerokie drzwi, równe powierzchnie i dobrze widoczne oznakowanie. Dzięki dostępności możemy swobodnie poruszać się po mieście, korzystać z usług publicznych, a także uczestniczyć w wydarzeniach kulturalnych i społecznych.
Dostępność architektoniczna to nie tylko kwestia prawa, ale także element solidarności społecznej. Dzięki niej tworzymy bardziej przyjazne i dostępne dla wszystkich środowisko.
Dostępność architektoniczna w praktyce
W Polsce dostępność architektoniczna jest regulowana przez UZD - Ustawę o zapewnianiu dostępności. Ustawa ta określa wymagania dotyczące dostępności budynków i przestrzeni publicznych. Wymagania te dotyczą zarówno nowych, jak i istniejących budynków.
Wszystkie podmioty publiczne powinny zapewnić w budynku takie elementy jak na przykład:
windę lub podnośnik, jeśli są w nim schody. Umożliwią one nam dostanie się na każde piętro budynku.
szerokie drzwi tak, abyśmy mogli się w nich zmieścić, również z wózkiem lub większym bagażem
odpowiednią szerokość korytarzy, bez dodatkowych rozstawianych przeszkód,
równą powierzchnię posadzki, bez progów i “potykaczy”
toalety dostosowane dla osób z niepełnosprawnościami,
informacje na temat rozkładu pomieszczeń w budynku - jednak nie tylko “płaską” tablicę, ale także tyflomapy i komunikaty głosowe.
Oprócz tego budynek publiczny musi zapewniać:
możliwość korzystania z budynku i pomieszczeń z psem asystującym lub psem przewodnikiem,
bezpieczną ewakuację i przeszkolony personel
Wszystkie wymagania dostępności architektonicznej zawarte są w w art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności (...).
Kto i kiedy może reagować na brak dostępności w podmiotach publicznych?
Każdy z nas może zgłosić brak dostępności!
Zauważyłeś, że urząd, bankomat, strona internetowa lub inne miejsce publiczne nie jest dostępne dla osób ze szczególnymi potrzebami? Możesz to zgłosić danemu podmiotowi publicznemu! Nie musisz mieć orzeczenia o niepełnosprawności – wystarczy, że dostrzeżesz problem.
Art. 29. Każdy, bez konieczności wykazania interesu prawnego lub faktycznego, ma prawo poinformować podmiot publiczny o braku dostępności architektonicznej lub informacyjno-komunikacyjnej, o których mowa odpowiednio w art. 6 pkt 1 lub 3, tego podmiotu.
Jednak już nie każdy może złożyć wniosek lub skargę.
Wniosek o zapewnienie dostępności w podmiocie publicznym może zgłosić osoba ze szczególnymi potrzebami lub jej przedstawiciel ustawowy.
Do tej grupy zaliczamy między innymi osoby starsze z problemami z poruszaniem się lub wzrokiem, osoby z niepełnosprawnościami.
Definicję osoby ze szczególnymi potrzebami możesz znaleźć w art. 2 pkt 3 ustawy o zapewnieniu dostępności.
Warto pamiętać, że osoby ze szczególnymi potrzebami to nie tylko osoby z niepełnosprawnościami. Może być nią każda osoba w określonej sytuacji np. ze złamaną nogą czy kobieta w ciąży.
Jeśli chcesz złożyć wniosek o zapewnienie dostępności, musisz wykazać tak zwany “interes faktyczny”. Oznacza to, że musisz udowodnić, że dana bariera uniemożliwiła Ci załatwienie sprawy w danym miejscu.
A co jeśli mimo złożonego wniosku podmiot publiczny nadal nie zapewnia dostępności?
Jeśli podmiot publiczny (np. urząd) nie odpowie w żaden sposób na Twój wniosek, nie zapewni dostępności, lub zapewni np. dostęp alternatywny (który Cię nie zadowoli) - możesz złożyć skargę do Prezesa Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).
Pamiętaj aby móc złożyć skargę na brak dostępności, najpierw należy złożyć wniosek o zapewnienie dostępności! Mimo możliwości składania skarg do PFRON, wiele z nich jest anulowanych ze względu na błędy formalne we wnioskach.
Instytucja, która nie zapewnia dostępności i która dostanie wniosek o jej zapewnienie ma 14 dni na usunięcie bariery. Jeśli nie jest to możliwe w tym czasie, musi poinformować o przyczynie opóźnienia. Nowy wydłużony termin nie może być dłuższy niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.
Dopiero po tym czasie, gdy instytucja publiczna nie zareaguje na wniosek - możesz złożyć skargę na brak dostępności.
Nie zwlekaj ze złożeniem skargi - termin na wniesienie skargi do prezesa PFRON to 30 dni.
30 dni jest liczonych od dnia, w którym otrzymałeś odpowiedź od podmiotu publicznego na swój wniosek, lub od dnia w którym powinieneś otrzymać odpowiedź.
Co to oznacza w praktyce?
Brak windy w urzędzie powoduje, że nie możesz załatwić w nim ważnej sprawy. W związku z tym dnia 1 lutego składasz wniosek o zapewnienie dostępności. W tym wypadku do 15 lutego urząd powinien odpowiedzieć na Twój wniosek. Od tego momentu masz 30 dni na wniesienie skargi do PFRON.
Masz prawo oczekiwać równego dostępu!
Jeśli napotkasz bariery w dostępie do miejsc publicznych, nie wahaj się reagować. Zgłaszaj problemy i żądaj zmian!
Gdy widzisz, że urząd, szkoła, sąd, a może przedsiębiorstwo komunikacyjne nie zapewnia rozwiązań wymaganych prawem - poinformuj ich podmiot o braku dostępności!
Ważne:
informację o braku dostępności może przedstawić każdy z nas,
nie musisz być klientem danego podmiotu publicznego,
nie musisz być osobą ze szczególnymi potrzebami,
zgłoszenie informacji o braku dostępności powinno zawierać: kontakt do Ciebie, nazwę i adres instytucji, do której wysyłasz informację i najważniejsze: wyjaśnienie jakie są braki w dostępności danej instytucji.
Dodatkowo informację o braku dostępności można złożyć przez ePUAP lub portal gov.pl.
Jak złożyć wniosek o zapewnienie dostępności - Filmik w PJM przygotowany przez PFRON:
Jak poinformować podmiot publiczny o braku dostępności - Filmik w PJM przygotowany przez PFRON: